137 ఓ బుల్లి కథ 125 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 6--మనలో ఓ కంప్యూటర్ ఉంది

మన అందరి దేహాల్లో ఓ కంప్యూటర్ ఉంది. మన చేత పనిచేయించే దదే. మనకి అది ఎల్లా పనిచేస్తుందో  చూచాయగా తెలుసు. కానీ అది సరీగ్గా పని చెయ్యకపోతే బాగు చేసే సామర్థ్యం మనకు లేదు.ఇంతెందుకు దాని భాగాలు తెలుసుకానీ, భాగాలనన్నిటినీ కలిపి పనిచేయించే ఆపరేటింగ్ సిస్టం (OS ) మనకి తెలియదు.

మన శరీరంలో  ఉన్న కంప్యూటర్ లో ముఖ్యభాగం మన మెదడు. మూడు పౌన్లు ఉన్న మన మెదడు ప్రపంచెంలో మన ఉనికిని కంట్రోల్ చేస్తుంది. ఇది మనలో ముఖ్యమయిన సమాచార కేంద్రం. మనము చూసిన(sight ), విన్న(hear ), తాకిన(touch ),రుచి చూసిన (taste ), వాసనలు (smell ) అన్నిటినీ క్రోడీకరించి దాచి పెట్టుకుంటుంది. అవసరమయినప్పుడు ఈ సమాచారాన్ని బయటికి లాగి తగిన నిర్ణయాలు తీసుకుంటుంది. రోజూ మనము చేస్తున్న పనులకన్నిటికీ ఇదే కారణం. మెదడు మనకి ఎంతో ముఖ్యం కనక శరీరం దాన్ని ఒక ఇనప్పెట్టె (skull ) లో దాచి పెట్టింది.

మనం చేసే నిర్ణయాలన్నీ మన మనస్సులో దాచ పెట్ట బడిన సమాచారం వలన జరుగుతుంది. మన మనస్సులో సమాచారం చేరవేసిది మనమే. మనం జీవితంలో చదివిన చదువులూ , మనం తిరిగిన సహచరులూ (తల్లి తండ్రులతో సహా) ఈ సమాచారానికి కారణం.అందుకనే  ఎంత ఎక్కువ చదువులు, అనుభూతులు చవి చూస్తే అంత మంచి నిర్ణయాలు తీసుకోవచ్చు.

మెదడులో మూడు భాగాలు ఉన్నాయి. fore brain , mid brain , hind brain . ఇందులో fore brain చాలా పెద్దది. దీనిలో ఉన్న ముఖ్య భాగం cerebrum. ఇది రెండు భాగాలుగా విభజించ బడింది. దీనిలో కుడి భాగం మన శరీరంలో ఎడమ వైపు ఉన్న అవయవాలనీ , ఎడమ భాగం కుడివైపు అవయవాలనీ నియంత్రిస్తుంది (control ). ఈ రెండు భాగాలూ ఎప్పుడూ మాట్లాడు కుంటూ ఉంటాయి.  ఒక కాలు ముందరికి వేస్తే ఇంకొక కాలు వెనక్కి వేస్తే ప్రమాదం కదా.అవి మాట్లాడుకునే మార్గాన్ని corpus  callosium అంటారు. దీని మూలాన ఇంకొక వెసులుబాటు ఉంది. జబ్బు చేసి ఒక వేపు అవయవాలు పని చేయక పోతే రెండో వేపు దానిని సరి దిద్దటానికి ప్రయత్నిస్తుంది. దీన్నే brain plasticity అంటారు.

ఈ cerebrum నాలుగు భాగాలుగా విభా జించ బడింది. వీటిని frontal , parietal , temporal , occipatal lobes అంటారు. మన జీవితంలో చవి చూసిన అనుభవాలన్నీ ఈ నాలుగు lobes లో దాచి పెట్టబడి ఉంటాయి. ముఖ్యంగా cerebrum మీదఉండే cortex అనే పొర సమాచారం స్వీకరించి వెళ్లాల్సిన చోటుకి దానిని పంపుతుంది. ఇంకా సూక్ష్మంగా చెప్పాలంటే మీకు ఒక సమస్య వచ్చిన  దనుకోండి, దానిగురించి ఇదివరకు మీకు తెలిసిన సమాచారం సేకరించి pre frontal cortex కు పంపిస్తుంది. అక్కడ తగిన నిర్ణయం తీసుకో బడుతుంది. అదే మీ నిర్ణయం. మీ నిర్ణయానికి మీ దగ్గరున్న సమాచారం ఎంత ముఖ్యమో తెలిసిందిగా! మీ మెదడులో ఉన్న సమాచారం మీ చదువులూ, మీ సాంగత్య అనుభవాలూ. జీవితంలో చదువులూ సాంగత్యాలూ ఎంత ముఖ్యమో ఇంకా చెప్పక్కరలేదు.

మెదడులో ఉన్న న్యూరాన్ అనే కణం(cell ) ఈ సమాచార సేకరణ, పంపిణీ కి మూలకారణం. ఇవి దాదాపు 100 బిలియన్ల నుండీ 200 బిలియన్ల దాకా మన మెదడులో ఉంటాయి. ఇరువది రెండు వయసునుండీ ఇవి రోజుకి షుమారు 200,000 చొప్పున చనిపోతూ ఉంటాయి. అందుకని వయసు పెరిగిన కొద్దీ మతిమరుపు రావటం వింతేమీ కాదు. న్యూరాన్ లో ఒక భాగం పేరు Axon. ఈ Axon కట్టలని నరాలు (nerves) అంటారు, కేబుల్ లాంటిది. వీటిపని మన దేహంలో సమాచారాన్ని ఒక చోటినుండి ఇంకొక చోటుకి చేరవెయ్యటం.

మనలో ఉన్న కంప్యూటర్ భాగాలు ముఖ్యంగా మూడు. మెదడు (brain ), వెన్నెముక (spinal cord ), నరాలు (nerves ). మెదడు, వెన్నెముక ని కలిపి central nervous system అంటారు. మెదడు నుండి వచ్చిన  నరాలన్నీ వెన్నెముక దగ్గరికి వచ్చి వాటి వాటి భాగాలకు చీలి పోతాయి. ఈ చీలిపోయిన నరాలని peripheral nervous system అంటారు. దీని పనల్లా మెదడు నుండి వచ్చిన  సమా చారాన్ని ఆయా అవయవాలకు చేర వెయ్యటం. ఆయా అవయవాల నుండి వచ్చిన సమాచారాన్ని మెదడుకి చేరవెయ్యటం.

Peripheral Nervous System లో ఉన్న వన్నీ నరాలు అయినప్పటికీ కొన్నిభాగాలు  చాలా ముఖ్య మైన పనులు చేస్తాయి. వేసవిలో మండుటెండలో బయట కాలు పెట్టామనుకోండి, వెంటనే చెప్పుల కోసం ఇంట్లోకి పరుగెడుతాం (sympathetic nerves మూలంగా). మన గుండె కొట్టుకోవటం, ఊపిరి పీల్చటం ఇవన్నీ మన ప్రమేయం లేకుండా autonimous nervous system మూలాన్న జరుగుతాయి(medulla oblongata). మనం నిద్రపోతుంటే మన శరీరాన్ని జాగర్తగా చూసేది parasympathetic nervous system . కొన్ని నరాలు వెన్నెముక నుండి బయల్దేరి అవయవాలను మెదడుకి కలుపుతాయి. వీటిలో కొన్ని మెదడు పంపిన సమాచారాన్ని కండరాలకు చేరుస్తాయి (Motor fibers ), కొన్ని మన చర్మం నుండీ, కండరాలనుండీ, కీళ్ల  నుండీ సమాచారం సేకరించి వెన్నెముకకు చేరుస్తాయి (sensory fibers).

మన శరీరంలోని కంప్యూటర్ సరీగ్గా పని చెయ్యాలంటే పోషక ఆహారం ముఖ్యం . అల్లాగే మన జీవితం సుఖంగా సాగాలంటే మన బుద్దులు వక్రమమార్గంలో ఉండకూడదు. మంచి బుద్దులు రావాలంటే  మంచి చదువులు మంచి స్నేహితులూ ఉండాలి. వాటినుండి మంచి సమాచారం  తీసుకుని మన మనస్సులో దాచి పెట్టుకుంటాం.

మాతృక:

1. దీనిలో బొమ్మలు google నుండి సేకరించినవి.

2. The Nervous System by Heather Moore Niver (2012)
     Gareth Stevens Publishing New York, NY 10003

136 ఓ బుల్లి కథ 124 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 5

మెదడు రక్షణ కవచాలు 
The Blood-Brain Barrier, The Meninges and Cerabrospinal Fluid. 

ప్రకృతి మనం జీవించేందుకు రెండే రెండు పనులు చెయ్యమని మన చేతుల్లో పెట్టింది. అవి తినటం, తాగటం. మనుషులు కష్టపడుతారేమోనని వాటికి కావాల్సిన వాటిని కూడా తనే సృష్టించింది. చెట్లద్వారా తినటానికి ఆహారం. నదులద్వారా తాగటానికి నీరు సృష్టించింది. అది చెప్పేది ఒకటే "నేను సృష్టించిన వాటిని ఆహారంగా తిను. నేను వాటిలోని పోషక పదార్ధాలను వేరుచేసి రక్తంలో కలుపుతాను. నీళ్ళు తాగు. ప్రవహించే నీళ్ళని రక్తంతో కలిపి, అవయవాలకి పోషక పదార్ధాలు అందేటట్లు చేస్తాను. ఈ రెండూ సరీగ్గా చేస్తే నీలో ఉన్న జీవుడిని జీవించేటట్టు చేస్తాను". మనమేమో కృత్రిమ పదార్ధాలు తింటూ, తాగుతూ చెయ్యాల్సిన ఆ రెండు పనులనూ screw up చేస్తాము.

మనం జీవించటానికి మెదడు చాలా ముఖ్యం కనక, మానవుడు ఏమి తింటాడో ఏమి తాగుతాడో నమ్మకంలేక, సృష్టి మన మెదడు లోకి ప్రమాదకరమైన పదార్ధాలు చేరకుండా అడ్డు కట్టలు కట్టుకుంది.

అవే, The Blood-Brain Barrier, The Meninges and Cerabrospinal Fluid. ఇవి రెండూ, అనవసరమైన పదార్ధాలు మెదడులోకి రాకుండా చూసుకుంటాయి.

మెదడులో ఉన్న న్యూరాన్లకి శరీరములో ఉన్న అన్ని కణాల లాగే శక్తి కోసం ఆక్సిజన్, షుగర్ (glucose) అవసరం. ఈ రెండూ మెదడులోకి తేలికగా వెళ్ళి పోతాయి.

అల్లాగే మద్యం (alcohol ) గూడా తేలికగా మెదడులోకి వెళ్ళి పోతుంది. ఎందుకు మద్యం అంత చొరవగా మెదడు లోకి వెళ్తుందో తెలియదు కానీ దాని వలన కలిగే పరిణామాలు తెలుసు. మొదట మద్యం చేసేపని మెదడులో inhibition area మీద. మనుషులు తాగిన తర్వాత ఏ సంకోచమూ లేకుండా అందరితో కలుపుగోలుగా తిరిగి మాట్లాడుతారు. అందుకనే ప్రతీ డిన్నర్ ముందర అమెరికాలో cocktail hour అని ఉంటుంది. మద్యం ఇంకొంచెం శృతిమించి రాగాన పడితే వచ్చేవి, slowed reaction time, చూపు సరీగ్గా లేకపోవటం, న్యూరాన్స్ సరీగ్గా పని చెయ్యక పోవటం మూలంగా సంగతులు గుర్తుండక పోవటం. ఇంకా తాగుడు ఎక్కువయితే Blood-Brain Barrier సరీగ్గా పనిచేయక మెదడు లో సమస్యలకి దారి తీయ వచ్చు (Stroke, Alzheimer's, dementia etc ).

మద్యం లాగానే caffeine కూడా తేలికగా barrier దాటి వేళ్ళ గలదు అని శాస్త్రజ్ఞులు గ్రహించారు. అంతేకాదు రోజుకో కప్పు కాఫీ తాగితే Alzheimer's ప్రమాదం నుండి తప్పించుకోవచ్చని కూడా తేల్చారు. రోజుకి ఒక కప్పు కాఫీ తాగితేనే ఇది వర్తిస్తుందిట.

మన మెదడు చుట్టూతా meninges అనే మూడు పొరలు ఉంటాయి. ఈ పొరల మధ్యన Cerabrospinal Fluid ఉంటుంది. మెదడు ఈ ద్రవంలో తేలుతూ ఉంటుంది. ఈ పొరలు మెదడుకి కావలసిన పోషక పదార్ధాలు లోపలికి పంపుతూ దాని వ్యర్ధాలు తీసుకుని బయటకు పంపుతుంది. Meningitis అనే వ్యాధి ఈ meninges bacterial infection మూలాన వస్తుంది. lumber puncture ద్వారా ఈ Cerabrospinal Fluid ను తీసి మెదడుకి సంబంధించిన వ్యాధులని నిర్ధారించ వచ్చు. ఇక్కడ ఒక మాట తప్పకుండా చెప్పుకోవాలి. కొన్ని సంవత్సరాల కిందటి వరకూ ఈ Cerabrospinal Fluid లో రోగనిరోధక కణములు (immune cells ) కనపడితే అది ఒక జబ్బుకి సంబంధించినవని అనుకునే వారు కానీ ప్రస్తుత కాలంలో అవి మనస్సుకి సంబంధించిన రోగ నిరోధక చర్యలలో కీలక మైనవని గుర్తించారు. ఇంతెందుకు Neuroimmunity అనే కొత్త పంధాలో పరిశోధనలు చేస్తున్నారు. అంతే కాదు బ్రెయిన్ వ్యాధులు తగ్గాలంటే శరీర వ్యాధి నిరోధక శక్తి (immunity) ఎక్కువగా ఉండాలి అని తేల్చారు. త్వరలో టీకాలు(vaccination) ద్వారా మానసిక వ్యాధుల నివారణకు (Brain deceases) ప్రయత్నాలు ముమ్మరంగా జరుగుతున్నాయి.

ఈ క్రింది పదార్ధాలు వ్యాధి నిరోధక శక్తిని పెంపొందిస్తాయి అని శాస్త్రజ్ఞులు చెబుతున్నారు . వీటిలో వీలయినవి మీరు రోజూ తినటానికి ప్రయత్నించండి.

Fish and Shellfish, Oils from plants (Olive, Canola etc.), Deep green and dark red/orange vegetables, Citrus fruits and berries, Yogurt, kefir, Oats and barley, Garlic, Black or green tea, Mushrooms(shiitake), Nuts, seeds and beans.

వీటిల్లో మీకు సరిపడే వాటిని ఎంచుకోండి :
ఆలివ్ ఆయిల్ లాంటి నూనెలు, తోట కూర మొదలయిన ఆకు కూరలు, నిమ్మకాయ, నారింజ మొదలయిన పళ్ళు, పాలు, పెరుగు, మజ్జిగా, మొలకెత్తే విత్తనాలు, వేరుశనగ మొదలయిన గింజలు, కంది, పెసర మొదలయిన పప్పులూ, ఓట్స్ , బార్లీ , చిన్న ఉల్లిపాయ, టీ.
మన భోజనంలో అన్నం, పప్పు, కూర, పచ్చడి, పులుసు, పెరుగు ఎందుకు పెట్టారో తెలిసిందా ఇప్పుడు, సమీకృత ఆహారం.

Since Brain is the most important part of the human body, Nature created barriers so that harmful substances can not enter the brain through the blood circulation. These two barriers are The Blood-Brain Barrier, The Meninges and Cerabrospinal Fluid. Because of these blood circulation never enters the brain and the essential nutrients are passed to the brain through these barriers. Doctors use Cerabrospinal Fluid obtained by lumbar puncture to ascertain the health of the brain. At one time immune cells in the fluid marked brain diseases , but now it is determined they play a key role in the regeneration of neurons and repair of brain diseases. This new branch of research called Neuroimmunity will have a huge impact on brain diseases. Latest work on Neuroimmunity points to the development of vaccines for brain deceases.

Following are immune boosting foods:

Fish and Shellfish, Oils from plants (Olive, Canola etc.), Deep green and dark red/orange vegetables, Citrus fruits and berries, Yogurt, kefir, Oats and barley, Garlic, Black or green tea, Mushrooms(shiitake), Nuts, seeds and beans.

మాతృక :
1. Neuroimmunity by Michal Schwartz (2015)
Yale University Press, New Haven, CT USA

135 ఓ బుల్లి కథ 123 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 4

(న్యూరో ట్రాన్స్మిటర్స్ ) Neurotransmitters

Neurotransmitters గురించి చెప్పాలంటే ముందరగా మెదడు గురించి సూక్ష్మంగా చెప్పాలి.మన మెదడులో సమాచార పంపిణీ కేంద్రం న్యూరాన్ అనే ఒక కణం (cell ). మనం పుట్టేటప్పుడే 100 బిల్లియన్ న్యూరాన్ల తో పుడతాము. మనం కొత్తసంగతులు నేర్చుకున్నకొద్దీ, విడి విడిగా ఉండే ఈ న్యూరాన్లు కలిసిపోతూ ఉంటాయి. ఈ కలసి కట్టుగా ఉన్న దాన్ని neural  network అంటారు. దాదాపు 20 ఏళ్ల వయస్సు నుండీ మనలో ఉన్న న్యూరాన్స్ రోజుకు 200,000 చొప్పున తగ్గి పోతూ ఉంటాయి.ఇవి కలిసికట్టుగా లేని విడి విడిగా ఉన్న న్యూరాన్స్ అవ్వచ్చు.( కారణం 1.40 కిలోల మెదడు 20 ఏళ్ల తరువాత సంవత్సరానికి ఒక గ్రామ్ బరువు తగ్గుతూ ఉంటుంది ).  అందుకని సమయము మించకముందే, చిన్నప్పుడే కొత్త కొత్తసంగతులు త్వరగా నేర్చుకుంటూ న్యూరాన్స్ ని ఒక కూటమిలోకి (network లోకి) తీసుకురావటం చాలా ముఖ్యం.

మన శరీరంలో sensor న్యూరాన్స్ పంచేంద్రియాలనుండి  సమాచారం తీసుకుని మెదడుకి సమాచారం అందిస్తాయి . అల్లాగే motor న్యూరాన్స్,  కండరాలకు సమాచారం తీసుకు వెళ్తాయి. ఈ సమాచారం కరెంట్ (action potential) రూపంలో ఉండి ఒక చోటునుండి ఒకచోటుకు గంతులేస్తూ వెళ్తుంది.

న్యూరాన్ network లో ఉన్న న్యూరాన్ల మధ్య ఖాళీ(synapse ) ఉండటం కారణంగా, కరెంట్ ఒక న్యూరాన్ నుండి ఇంకొక న్యూరాన్ కి సూటిగా వెళ్ళ లేదు. అందుకని అది రసాయన పదార్థంగా రూపు మారి ఈదుకుని అవతల న్యూరాన్ దగ్గరకి చేరుతుంది. అవతల న్యూరాన్లో ఈ రసాయనిక పదార్ధం మళ్ళా కరెంట్ గా మార్చ బడుతుంది. ఈ విధంగా రూపాలు మారుతూ గంతులేస్తూ action potential గమ్యస్థానం చేరుకుంటుంది.

ఈ రసాయనిక పదార్ధాలని neurotransmitters అంటారు. ఇవి సమాచారంని బట్టి రక రకాలు గా మారుతూ ఉంటాయి. ఇవి దాదాపు 2500 ఉండవచ్చు అని అంచెనా. కొత్త కొత్త వాటికోసం ఇంకా పరిశోధనలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. ఈ action potential వెళ్ళటానికి దోహదం చేసేవి న్యూరాన్ల లో ఉన్నకాల్షియం (CA), పొటాషియం (K), సోడియం (Na), క్లోరీన్ (Cl) అయాన్లు (ions). Ca+2,K+,Na+,Cl-.

అయాన్లు అంటే గాబరా పడవలసిన అవసరంలేదు. పక్క బొమ్మ హైడ్రోజన్ (H) యాటం
(atom).ఒక ప్రోటాన్ చుట్టూతా ఒక ఎలక్ట్రాన్ తిరుగుతూ ఉంటుంది. ప్రోటాన్ పాజిటివ్ ఎలెక్ట్రాన్ నెగెటివ్. ఈ రెండూ ఒక చోట ఉండటం మూలాన ముట్టుకుంటే షాక్ ఇవ్వదు. ఒక ఎలక్ట్రాన్ బయటికి పంపామనుకోండి, హైడ్రోజన్ యాటం పాజిటివ్ అవుతుంది. అదే ఇంకొక ఎలెక్ట్రాన్ వచ్చి కలిసిందనుకోండి, హైడ్రోజన్ యాటం నెగెటివ్ అవుతుంది. వీటినే హైడ్రోజన్ ఆయాన్స్ అంటారు.

మన శరీరంలో ఏపని జరగాలన్నా ఈ  neurotransmitters వలన జరిగేవే. ఉదాహరణకి కొన్ని ముఖ్యమయిన వాటిని కింద ఇస్తున్నాను.

1. Acetylcholine (ACH) : జ్ఞాపకశక్తి కి (memory ) చాలా ముఖ్యం. ఇది కనక లేకపోతే Alzheimer's కి కారణమౌతుంది.

2. Dopamine (DA)          : దీనిని reward and pleasure ఇచ్ఛేది అని అంటారు. ఇది శరీరంలో అవయవాలు కలిసి పని చెయ్యటానికి దోహదం చేస్తుంది ( smooth coordinated movements). ఇది కనక లేకపోతే Parkinson's కి కారణమౌతుంది.

3. Norepinephrine (NE)   : ఇది కనక లేకపోతే మన emergency readiness తగ్గుతుంది. శత్రువు ఎదురుకుండా వస్తుంటే పరిగెత్తలేము.

4. Serotonin                      : మనము ఆనందంగా ఉన్నాము అనే అనుభూతిని కలిగించేది ఇదే. ఇది కనక లేకపోతే depression కి కారణమౌతుంది.

5. Glutamate and GABA : మెదడు పని చెయ్యటానికి చాలా ముఖ్యమైనవి. . Excitory and Inhibitory neurotranssmitters.

It is estimated that we were born with 200 billion neurons. As we learn new things these individual neurons make connections and bond together making neuron network. Starting age 20 it is estimated we loose about 200,000 unbonded neurons per day. (This is calculated from the fact that brain looses one gram each year after 20. Brain weighs about 3 pounds ie. about 1.40 kilos.) So it is better to learn new things and get the neurons into network as soon as possible before they disappear in pruning.

The action potentials generated by sensory and motor neurons travel the neural network and reach their destinations. There is a gap in between two neurons in the neural network called synapse. For the action potential to pass through the gap, at one end of the neuron, it gets converted to chemical substances and thrown into the gap. they swim through the gap and reach the other neuron where it gets reconverted to action potential. The chemical substances generated are called Neurotransmitters. These neurotransmitters play a crucial role in the functioning of the human body. This movement of action potential happening just because of the Ca+2,K+,Na+,Cl-. ions present in the neuron.
Examples of Neurotransmitters are:

1. Acetylcholine (ACH)  : Lack of this causes Alzheimer's.
2. Dopamine (DA)           : Reward and Pleasure neurotransmitter. Lack of it causes Parkinson's.
3. Norepinephrine (NE)   : Lack of it causes lack of emergency readiness.
4. Serotonin                      : Feel good neuro transmitter. Lack of it causes depression.
5. Glutamate and GABA  : These are Excitory and Inhibitory neurotranssmitters. Very important for body function.

దీనిలోని బొమ్మలు  గూగుల్  నుండి సేకరించినవి.

మాతృకలు :
1. Books on Brain

134 ఓ బుల్లి కథ 122 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 3

మోటార్ న్యూరాన్స్ (Motor Neurons)

రారోయి మాయింటికీ మావో
మాటున్నదీ మంచి మాటున్నది

నీవు నిలుచుంటే
నిమ్మ చెట్టు నీడున్నది

నీవు కూర్చుంటే
కురిసీలో పీటున్నది

నీవు తొంగుంటే
పట్టెమంచం పరుపున్నది

"దొంగరాముడు " చిత్రంలో సావిత్రి పాట పాడుతూ R. నాగేశ్వరరావు చుట్టూతా తిరుగుతూ నృత్యం చేస్తుంది. ఆ నృత్యం లో తన మొహం నుండీ కాళ్ళ దాకా ఎన్నో కదలికలు మనం చూస్తాం. ఆ కదలికలన్నీ ఆ యా చోట్ల ఉన్న కండరాల కదలికలు. ఈ కండరాల కదలికలకు కారణం మెదడు నుండి వస్తున్న విద్యుత్ (action potential). ఆవిడ పాడుతూ నాట్యమాడుదా మనుకుంది. వెంటనే మెదడు సహకరించి ఆయా కండరాలకు ఆజ్ఞలు (action potentials) పంపించింది.

మెదడులో కండరాలకు ఆజ్ఞలు పంపించే వాటిని motor neurons అంటారు. ఆజ్ఞలు విద్యుత్ రూపంలో ఉంటాయి. వీటిని action potentials అంటారు. ఈ ఆజ్ఞల వలెనే మన కండరాలు మనకు కావాల్సిన పనులు చేస్తున్నాయి. పక్క బొమ్మ లో కండరాలకు మెదడునుండి ఆజ్ఞలు వచ్ఛే మార్గంని (Neuro transmission) చూడవచ్చు.

మనం నడుద్దామని అనుకుంటున్నామనుకోండి , మెదడులో motor neurons ఒక చిన్న విద్యుత్ ప్రవాహం సృష్టిస్తాయి (action potentials). ఈ ప్రవాహం అంచె లంచెలుగా న్యూరాన్లను (న్యూరల్ నెట్వర్క్ ) లో దాటుకుంటూ   గమ్యస్థానం (కండరాలకి ) చేరుకుంటుంది. ఇది  రెండు విధాలు గ జరుగుతుంది. మొదటిది, electrical neurotransmission. రెండు వైర్లు కలిపి నట్లు న్యూరాన్లు కలపబడి కరెంట్ వెళ్తుంది. రెండొవది chrmical neurotransmission, ఇది న్యూరాన్లు కలవకుండా మధ్య ఖాళీ ఉంటే జరుగుతుంది. కరెంటు ఒక్కొక్క న్యూరాన్ నుండీ గంతులేస్తూ న్యూరాన్ల మధ్య ఉన్న సందు ని దాటుకుంటూ వెళ్తుంది. ఈ రెండు న్యూరాన్ల మధ్య ఉన్న సందుని (ఖాళీని) synapse అంటారు.

మొదటి న్యూరాన్ axon కాలవ(సందు) దాకా వచ్చి తనలో ఉన్న కరెంటుని (action potential) రసాయనిక పదార్ధాలుగా మార్చి కాలవ లోకి వదులుతుంది. వీటిని neurotransmitters అంటారు. అవి ఈదుకుంటూ అవతలి న్యూరాన్ dendrite receptors దగ్గరకి చేరిన తరువాత మళ్ళా కరెంట్ గ (action potential) మార్చబడతాయి. ఇలా కరెంట్ రూపాలు మార్చుకుంటూ గంతులేస్తూ న్యూరాన్లను దాటుకుంటూ కండరాలకు చేరుకుంటుంది. మనం ఒక కాలు ముందు ఒక కాలు పెట్టి నడవ గలుగుతాము. ఇదంతా చాలా సమయం తీసుకుంటుందని అనుకునేరు, ఈ  action potential వేగం చాలా ఎక్కువ, ఒక సెకండ్లో ఒక ఫుట్బాల్ ఫీల్డ్ దాటగలదు.

అసలు జరిగేదేమిటంటే, కాలవ ఇవతల వడ్డున ఉన్న న్యూరాన్ లోని కా ల్షియం ఆయాన్స్ (ions),  అక్కడే దాక్కున్న neurotransmitters ని బయటికి వచ్చేటట్లు చేస్తాయి. ఈ  neurotransmitters ఈదు కుంటూ అవతల న్యూరాన్ కు చేరుతాయి.  రెండవ న్యూరాన్ లోని  Ca (Calcium), K (potassium), Na (sodium), Cl (chlorine) ఆయాన్స్(ions ) వాటిని మరల విద్యుత్ గ (action potential) మారుస్తాయి.

మనింట్లో విద్యుత్ తీగల్లో, ఎలెక్ట్రాన్స్ (electrons) పరిగెత్తటం వల్ల కరెంట్ ముందరికి వెళ్ళటం జరుగుతుంది. అల్లాగే మెదడులో కరెంట్ (action potential) ముందరకి పోవటం, న్యూరాన్లలో ఉన్నCa (calcium), K (potassium), Na (sodium), Cl (chlorine) ఆయాన్స్ (ions) అటూ ఇటూ పరిగెత్తటంవల్ల.

మనము ఇక్కడ గుర్తించాల్సిన దేమిటంటే మన మెదడు పనిచేయటానికి శరీరంలో కాల్షియం, పొటాషియం, సోడియం, క్లోరీను ముఖ్యం కనుక అవి ఉన్న ఆహార పదార్ధాలని తప్పకుండా మనం తీసుకోవాలి.
ఉదా : For Calcium  పాలు, పెరుగు, మజ్జిగ. Potato, Banana for Potassium. ఉప్పు (NaCl)

To get a specific job done in the body, action potentials are created in the brain by motor neurons to act upon the muscles. These action potentials reach their destination through neural network. As there are gaps in between two neurons called synapses, the action potentials convert themselves into chemical messengers called neurotransmitters and swim through the gap and reach the next neuron dendrite receptors. This is what is called chemical neurotransmission.

The actual process goes like this. After the action potential reaches the tip of axon, the Calcium ions present in the axon tip initiate the emission of neurotransmitters. They swim through the synapse and reach the dendrite receptors of the next neuron. In the second neuron the neurotransmitters initiate the movement of K, Na, and Cl ions and recreate the action potential. After running through the neural network the action potential reaches the destination muscle.

Although the process looks complicated and time consuming,  the speed at which the action potential travels in the neural network is quite fast amounting to 500 feet per second.

దీనిలోని బొమ్మలు  గూగుల్  నుండి సేకరించినవి.

మాతృకలు :
1. Books on Brain
2. Neurons,Synapses
3. Explore Brain
4. Creating Mind ---- By John E. Dowling (1998)W. W. Norton & Company Inc., 500 Fifth Avenue,       New York, NY 10110 USA

133 ఓ బుల్లి కథ 121 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 2

సెన్సరీ న్యూరాన్స్ (Sensory neurons )

"కూరలో ఉప్పు లేదు వెయ్యాలి"

"నాకు బాగానే ఉంది, సరిపోయింది "

"లేదు సరిపోలేదు"

"నాకు సరిపోయింది"

సంభాషణ ఇల్లా వెళ్తూ, వెళ్తూ ఎక్కడికో పోయి, ఇంట్లో జుట్టులు పట్టుకున్న రోజులు ఉన్నాయి. మన ముక్కూ మన కళ్ళూ ఇంతెందుకు మన అవయవాలు ఏవీ ఇంకోళ్ళతో సమానంగా (exact ) ఉండవు. అయినప్పుడు మన రుచులు (tastes ) ఎందుకుండాలి? ఉండవు . ఇంతెందుకు వంట చేస్తున్నప్పుడు వట్టిచేతులతో మా ఆవిడ పట్టుకునే భగుణని నేను పట్టుకోలేను. ఆ వేడికి నా చేతులు తట్టుకోలేవు. నిజానికి పోతే మన అందరి ఆలోచనలూ ఒకటిగా ఉండటానికి అసలు వీలులేదు .

మన ఇష్టా ఇష్టాలూ అభిరుచులూ అన్నీ వేరువేరుగా ఉండటానికి కారణం మన పంచేంద్రియాలు. వాటి నుండి వచ్ఛే సమాచారాన్ని మన మనస్సు గుర్తు పెట్టుకుంటుందని మనకి తెలుసు. మా అత్తయ్య చేసిన ఆ దోసకాయ పప్పు తిన్న రుచి ఇంకా గుర్తుంది. జీవితంలో మన అనుభవాల మూలాన మన అభిరుచులు ఏర్పడుతాయి. మన ఏ ఒక్కరి అనుభవాలు ఒకటి కావు. అయినప్పుడు మన అభిరుచులు ఒకటిగా ఎల్లా ఉంటాయి? మనమనుకునే "జిహ్వకో రుచి" అంటే ఇదే నేమో !

మనం పుట్టిన దగ్గరనుండీ, మనం జీవించాలని మన ఆత్మ ఎప్పుడూ పరితపిస్తూ ఉంటుంది. వీలయినంత వరకూ జీవత్వాన్ని శరీరంలో ఉంచటమే దాని గమ్యం. అందుకనే శరీరం అంతటా sensory neurons పెట్టి ఎప్పటికప్పుడు మన సమాచారం అంతా సేకరించి కష్టాలొస్తే పరిష్కరించి, మనలో జీవత్వం ఉండేందుకు సర్వ విధాలా ప్రయత్నిస్తుంది. ఎవరు ఏమి చేసినా (వైద్యులు) తాను చేసే పనులకి సహాయం చేయటం తప్ప ఆజ్యం పోస్తే పరిస్థితి వికటిస్తుంది.

మన శరీర మంతా ఆక్రమించిన ఈ sensory neurons ఎప్పుడూ బ్రెయిన్ కి సంకేతాలు పంపిస్తూ ఉంటాయి. ఆ సంకేతాలు బ్రెయిన్ లో రికార్డు అవుతాయి. మనము కంప్యూటర్ వాడినప్పుడు మన బ్రౌజర్లో మనము చూసిన సైట్లన్నీ రికార్డ్ అయినట్లు. కాకపోతే ఒకటే తేడా  కంప్యుటర్లో ఆ సమాచారాన్ని తీసివేయవచ్చు (delete ). కానీ బ్రెయిన్ నుండి తీసివేయ లేము (ఇంతవరకూ అది చేతకాలేదు. ముందు అవుతుందని నాకు నమ్మకం లేదు ).

ఈ  sensory neurons కాస్త pressure  sensitive. వీటికి కొంచెం వత్తిడి తగిలితే వాటిలో కొద్దిపాటి విద్యుత్ ఉద్భవిస్తుంది. దీనిని action potential అంటారు. ఈ action potentials న్యూరాన్ నెట్వర్క్ ద్వారా ప్రయాణించి మెదడులో thalamus అనే చోటికి చేరుతాయి. శరీరంలో అన్ని న్యూరాన్స్ నుండి వచ్చిన సంకేతాలని thalamus విశ్లేషించి, సమస్యా పరిష్కారానికి central cortex లో వాటి వాటి స్థానాలకు

పంపుతుంది.( కళ్ళవి కళ్ళ చోటుకి, చెవులవి చెవుల చోటుకి అల్లాగ.) అక్కడ వాటి పరిష్కరణకి సరిఅయిన సమాధానాలు తయారుచేయబడి (action potentials ) పని నెరవేర్చటం కోసం వాటి వాటి గమ్యస్థానాలకు  neural network ద్వారా పంపబడతాయి.

ఇక్కడ ఒక సంగతి చెప్పాలి. ఏదయినా  ముఖ్యమయిన సమాచారం వెంటనే పరిష్కరించాల్సి వస్తే  network మధ్యలో వచ్చే spinal cord కలిపించుకుని సమస్యను పరిష్కరించి తరువాత thalamus కి తెలుపుతుంది.

Spinal cord కల్పించుకునేవి :
1. మన ఎదురుకుండా పులి కనపడుతుంది వెంటనే పరుగెడుతాము.
2. మీ కాలి మీద చీమ పాకుతోంది. వెంటనే చెయ్యి వెళ్ళి దానిని తీసి వేస్తుంది.
3. పొరపాటున వేడి పెనముని పట్టుకున్నారనుకోండి వెంటనే చెయ్యి తీసేస్తారు.

Thalamus కల్పించుకునేవి:
ఉదా : మీరు మంచినీళ్లు తాగాలనుకుంటున్నారు. మెదడు నుండి షుమారుగా వచ్చే సంకేతాలు:
1. మీ కంటికి, గ్లాస్ ఎక్కడుందో చూడటానికి.
2. మీ చేతికి, గ్లాస్ తీసి నోరు దగ్గర పెట్టటానికి
3. మీ  నోటికి, తాగటానికి.

కింద బొమ్మ లో చేతి లో నుండి బయల్దేరిన సంకేతాలు (Blue ) మెదడులోకి వెళ్ళి cortex లో పరిష్కరించబడి న తరువాత, పరిష్కరణ సంకేతాలు(Red ) గమ్య స్థానం ఎలా చేరుకుంటయ్యె చూడచ్చు.

కొన్ని ప్రాముఖ్యములేని సమాచారాలయితే వాటికి మెదడు(thalamus ) లో గుర్తింపు ఉండదు.
ఉదా : మీరు సముద్రపు ఒడ్డున నివసిస్తున్నారనుకోండి, కొంతకాలానికి సముద్రపు హోరు మీకు వినపడదు, మీరు చేసే ఏ పనికీ అడ్డురాదు. రోజూ చేపల మార్కెట్లో పని చేసే వాళ్లకి  ఆ వాసన అలవాటయి వాళ్ళపని వాళ్ళు చేసుకు పోతూ ఉంటారు. ఇంతెందుకు మనం రోజూ బట్టలు వేసుకుని తిరుగుతుంటే అవి మన చర్మాన్ని రాచుకుంటూఉంటాయి. మనకి అవి మన చర్మాన్ని రాచుకుంటున్నాయనే గుర్తింపు ఉండదు. సెంటు పూసుకున్నామనుకోండి. కొంత సేపటికి మనకి ఆ సెంటు వాసన వెయ్యదు.

ఈ సంకేతాల్లో మన ఉనికిని తెలిపేవి చాలా ముఖ్యమయిన సంకేతాలు. మనము ఏ నిమిషంలో ఎక్కడ ఉన్నామో మెదడుకి ఎప్పుడూ తెలుస్తూ ఉంటుంది. ఒక్కొక్కప్పుడు విరుద్ధమైన పొంతనలేని సంకేతాలు వస్తే మెదడు తికమక పడుతుంది.

ఉదాహరణకి:
1.  గుండ్రంగా మనచుట్టూతా మనం తిరుగుతూ ఆగి పోయామనుకోండి.
తలతిరిగి కూర్చుండిపోతాము.
2. ప్లేన్ లో వెళుతున్నాము. మన సీటులో కూర్చున్నాము. పుస్తకం చదువుతున్నాము.
మనము పుస్తకం చదవటం అటుంచి పరిగెడుతూ కూర్చోలేము, కూర్చుని పరిగెత్తలేము.మూడు విరుద్ధమైన సంకేతాలు (కదులుతున్నాము, అదే సమయంలో కూర్చున్నాము, అదే సమయంలో చదువుతున్నాము) మన మెదడుకి వెళ్తున్నాయి. మెదడుకి ఏమి చెయ్యాలో సందిగ్దావస్థలో ఉంటుంది. మన మనుకునే travel sickness కి కారణం ఇదే .

మనకి కలిగే చాలా జబ్బులకి ఈ సంకేతాలు సరీగ్గా తయారు కాకపోవటమో  లేక సంకేతాలు గమ్యస్థానానికి చేరకపోవటమో కారణం.(Alzheimer's, Depression, Epilepsy, Parkinson's etc).

తరువాత పోస్ట్ లో ఈ సంకేతాలు ఒకచోటునుండి ఇంకొక చోటుకి ఎల్లా  ప్రయాణం చేస్తాయో చూద్దాము.

We have five senses, seeing, hearing, smelling, tasting and touching. There are specific receptors for specific senses spread all over body. They produce electrical impulses called action potentials. First destination for all these impulses is the thalamus, which is in the middle of the brain. Thalamus is the central processing unit for sensory impulses where they were analyzed and sent to proper locations on cerebral cortex. Visual Cortex takes care of Optical signals coming from the eye, auditory cortex for hearing, somatic sensory cortex for identifying and locating touching signals. Final signal analysis was made at the cerebral cortex and response signal was sent to the appropriate area through the neural network.

Sometimes conflicting signals reach the brain and brain gets confused resulting in dizziness, or seasickness etc. In almost all these cases you will be doing two opposite things at the same time, you are moving and yet you are sitting stationary ( going in a plane, traveling on a ship, whirl around and stop etc).

Most of the Nerve disorders(Depression, Epilepsy, Parkinson's etc) come because of problems in Nerve signal generation or transmission.

దీనిలోని బొమ్మలు  గూగుల్  నుండి సేకరించినవి.

ఈ పోస్ట్, చాలా పుస్తకాల నుండి క్రోడీకరించి వ్రాసిన సమాచారం. మీకు ఆ పుస్తకాల పేర్లు ఆ పుస్తకాల లోని సంక్షిప్త సమాచారం కావాలంటే క్రింది పోస్టులు చదవండి.

1. Books on Brain
2. Sensory_neuron

132 ఓ బుల్లి కథ 120 ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part 1

న్యూరాన్స్ (Neurons)

జీవితంలో సంవత్సరాల తరబడి కలసి తిరిగిన వ్యక్తి మనని చూసి తెల్ల మొహం వేస్తే ఎల్లా ఉంటుంది?  చెప్పినా  గుర్తు పట్టక పోతే చేసేదేముంది? దీనికంతటికి కారణం మెదడు. ఇటువంటి మెదడుకు సంబంధించిన వ్యాధులు ప్రపంచెంలో ఇప్పుడు ఏకారణానో ఎక్కువ అవుతున్నాయి. అమెరికాలో  ప్రతి 63 నిమిషాలకీ ఒక అల్జీమర్స్, dementia case ని గుర్తిస్తున్నారు.

మనశరీరాన్ని మొత్తం ఎల్లవేళలా పని చేయించేది మన మెదడు. మెదడు బరువు సుమారు 3 పౌనులు ఉంటుంది. శరీరం బరువులో 2% ఉండే మన మెదడు, తను పనిచేయటానికి మన శక్తిలో 20% తీసుకుంటుంది. అందుకనే దీనిని energy hawk అంటారు.

మెదడుకి కొన్నిప్రత్యేక లక్షణాలు ఉన్నాయి. దీనికి 24 గంటలూ ఆక్సిజన్ కావాలి. రక్తంలో ఉన్న పదార్ధాలు మెదడు లోకి వెళ్లాలంటే  blood brain barrier దాటి రావాలి. అంటే కొన్ని మాత్రమే వెళ్లగలవు. అందుకనే మెదడులో పనిచేసే మందులు తయారు చెయ్యటం కొంచెం కష్టం.

శరీరంలో ఏ భాగమయిన చెడిపోతే అటువంటిదే ఇంకొక  భాగంతో మార్పిడి చెయ్యొచ్చు కానీ మెదడు ని ఇంకొకళ్ళ  మెదడుతో మార్చలేము. ఇంకా ఆ టెక్నాలజీ, ప్రయత్నాలు ఫలించలేదు. అంతవరకూ మనకి ఒకటే మార్గం. మెదడు ఎల్లా పనిచేస్తుందో తెలుసుకుని పాడయి పోకుండా జాగర్తగా  దానిని కాపాడుకోవటమే.

రక్తంలో red blood cells ఉన్నట్లు brain లో ఉన్నముఖ్యమైన cells ని  neurons అంటారు. మనం పుట్టేటప్పుడే 100 బిల్లియన్ న్యూరాన్స్ తో పుడతా మని అంచెనా. న్యూరాన్ లు చాలా సూక్షమైనవి. వీటి సైజు లు దాదాపు 4 microns (0.004 mm )  నుండీ 100 microns (0.1 mm ) దాకా ఉంటుంది. వీటికి 24 గంటలూ ఆక్సిజన్ కావాలి. ఉపయోగపడకుండా  ఆక్సిజన్ తిని కూర్చునే న్యూరాన్ లను  energy దండగ అని రోజుకి కొన్నిటిని మెదడు తీసేస్తుంది. దీనిని pruning అంటారు. పోయినవి తిరిగి రావటము చాలా కష్టం. అందుకని వీలయినంత వరకూ రోజూ మన మెదడుని ఉపయోగించటం మంచింది. లేకపోతే  if you do not use it you loose it వీటికి కూడా వర్తిస్తుంది.

మన చేత అన్ని  పనులూ చేయించేది ఈ న్యూరాన్లే. వీటినుండి సంకేతాలు రాకపోతే మన శరీరంలో అవయవాలు ఏమీ పనిచేయవు. మనము పుట్టినప్పుడు మనకి తెలిసినది ఏడవటం ఒకటే. బతకటానికి కావలసిన పరిజ్ఞానం తల్లి తండ్రులు,స్నేహితులూ నేర్పినవే. మనం బోర్లాపడటం నుండీ కొత్తకొత్త skills నేర్చుకున్నప్పుడల్లా ఈ న్యూరాన్స్ కలిసికట్టుగా వాటిని గుర్తు పెట్టుకుంటాయి. అందుకని సామాన్యంగా ఒక్కొక్క న్యూరాన్ 100 నుంచీ 10000 దాకా మిగతా న్యూరాన్స్ తో సంబంధం (connections) పెట్టుకుంటాయి. వీటిని neural networks అంటారు.

న్యూరాన్ మన శరీరంలో ఒక ముఖ్యమయిన సమాచార (communication) సాధనం. ఏ సమాచార సాధనమైనా చేసేపని ఒకటే, కొంత సమాచారాన్ని తీసుకుని (input ) దాన్ని కావలసినట్లు మలచి బయటికి పంపటం (output ).

ఉదాహరణగా మనము రోజూ వాడే సమాచార సాధనం టెలివిజన్. aerial నుండో, cable నుండో, satellite dish నుండో input వస్తుంది, టెలివిజన్ బాక్స్ లో ఉన్న చిప్స్ దానిని output బొమ్మగా మారుస్తుంది. దానినే మనం బొమ్మగా screen మీద చూస్తాము.

న్యూరాన్లలో సమాచారాన్ని సేకరించటం (input ) డెండ్రైట్స్ (dendrites ) అనే వాటివల్ల జరుగుతుంది. ఈ సమాచారం న్యూరాన్ తీసుకుని దానిని విద్యుత్ (charge) గ మార్చి axon (output ) కు అందిస్తుంది. axon మన electric wire లాంటిది. ఆ కరెంట్ని ఎక్కడికి తీసుకు వెళ్ళాలో అక్కడికి

తీసుకు వెళ్తుంది. electric wire కి మనకి షాక్ తగలకుండా ప్లాస్టిక్ ఉన్నట్లే axon కి myelin అనే పదార్ధం కప్పి ఉంటుంది. శరీరంలో axon లన్నీ కట్టలు కట్టలుగా వెళ్తాయి. వాటినే నరము(nerve )
అంటాము.

మనము ఏ పని చేసినా ఎక్కడో ఒక చోట మన మెదడు న్యూరాన్లలో, ఒక ఎలక్ట్రిక్ మెరుపు మెరుస్తుంది. దీనిని neuron firing  అంటారు. మనము ఒకప్పుడు ఏమీ చేస్తుండక పోయినా, ఇంకొకళ్ళు చేస్తున్నవి చూస్తుంటే  న్యూరాన్స్  fire (activate ) అవుతాయి. ఈ న్యూరాన్స్ ని mirror neurons అంటారు. మనం ఇంకోళ్ళని చూసి పనులు నేర్చు కోటానికి కారణం ఈ mirror neurons.

ఇది ఈ అంశం మీద మొదటి పోస్ట్. మిగతావి వరసాగ్గా వారం వారం పోస్ట్ చేస్తాను.

ఈ పోస్ట్, చాలా పుస్తకాల నుండి క్రోడీకరించి వ్రాసిన సమాచారం. మీకు ఆ పుస్తకాల పేర్లు ఆ పుస్తకాల లోని సంక్షిప్త సమాచారం కావాలంటే క్రింది పోస్టులు చదవండి.

1. Books on Brain
2. 75 ఓ బుల్లి కథ 63 --- బ్రెయిన్ - సృష్టిలో న్యురాన్ పుట్టుక
3. Life-and-Death- of a Neuron
4. Embryological Development of the Human Brain

131 ఓ బుల్లి కథ 119 ---- భార్గవి - దానిమ్మ - మొండి మొగుడు

కాఫీ తాగేసి ఎంచేద్దామా అని ఆలోచిస్తున్న భార్గవికి, కాఫీ తాగి ఊర్కెనే కూర్చున్న భర్తా,  డైనింగ్ టేబుల్ మీద ఉన్న దానిమ్మ కాయలూ  కనపడ్డాయి. వెంటనే ఈ రెండు జడపదార్ధాలని ఎందుకు కలపకూడదనే ఆలోచన వచ్చింది.

భార్గవికి ఇటువంటి ఆలోచన వస్తుందనుకుంటే, బహుశా వల్లి Costco లో కొన్న దానిమ్మకాయలు, భార్గవికి ఇచ్చేదికాదు.

రిటైర్ అయిన భర్త అలా ఊర్కేనే కూర్చోటం ఏమాత్రం మంచిది కాదు. If you don't use it you loose it. మనిషిలో ఉన్న కీళ్ళు, బుర్రా రోజూ ఉపయోగించక పోతే అవి ఉపయోగం లేకుండా పోతాయి. అల్లాగే మనుషులు కూడా. మొన్నెవరో ఆయన భార్య పేరే మర్చె పోయాడుట. ఇటువంటి పరిస్థితి తన భర్తకు కలగ కూడదు అని భావించింది భార్గవి.

దానిమ్మ కాయలు ఎంత బాగున్నాయో అని మురిసిపోతూ వాటికి ఒక ఫోటో తీసి, తన కిష్టమని తెచ్చిన వల్లీ గారు ఎంత మంచివారో అనికూడా పెద్దగా అనుకుంది. క్రింది సంభాషణలన్నీ ఆ తరువాత జరిగినవి.

"దానిమ్మ గింజలు తింటే శరీరానికి చాలా మంచిదట "

"అవును చాలా మంచివి. రక్త శుద్ధికి చాలా దోహదం చేస్తాయి"

"పైకెళ్ళి కంప్యూటర్ ముందర కూర్చునే ముందర వాటిని కొంచెం వలిచి పెట్టండి."

అయ్యో ఏమిటన్నాను అని నాలిక కరుచుకుంది. తాను ఎన్ని సార్లో చెప్పాడు పెళ్ళాం చెబితే పనులు చెయ్యటం ఇష్టముండదని. అందుకనే ఆఫీస్ కి వెళ్ళే ముందర భగుణ కూరగాయలు కత్తీ కౌంటర్ టాప్ మీద పెట్టివెళ్తుంది. తాను వచ్చేటప్పటికి కూర తయారు అయి ఉంటుంది. భర్త కొంచెం Old fashioned. తను భోజనంలో కూర పచ్చడి పప్పు పులుసూ లేకపోతే అది భోజనం కాదంటాడు.

తనచేత పని చేయించాలంటే వేరే రూట్లో వెళ్ళాలి. ఒక్కొక్కరోజు ఆయనకి  ప్రేమ పొర్లి పోతూ ఉంటుంది. అప్పుడు ఏపనయినా అడగకుండానే చేస్తాడు. మగవాళ్లందరికీ  ప్రతిరోజూ రూపాలు మారిపోతూ ఉంటాయి. నిన్న ఏ రూపంలో ఉన్నాడో రెస్టారెంట్ కి తీసుకు వెళ్ళాడు. ఇవ్వాళ ఇంకా ఆ ప్రేమ కొద్దిగా మిగిలి ఉంటుందనుకుని:

"నాకు దానిమ్మ గింజలంటే చాలా ఇష్టం" అన్నది.

"ఇష్టమయితే వలుచుకు తిను"

"కొంచెం వొలిచి పెడతారా"

"దానిమ్మ గింజలు వలవటం నా కిష్టం లేదు. వలుస్తుంటే రసం చింది చొక్కా పాడవుతుంది "

ఇప్పుడేం చెయ్యాలో అర్ధం కాలా. ఎల్లాగయినా తన చేత ఆ పని చేయించాలి.

"మరి "రిచ్ మండ్" లో పార్వతి వాళ్ళ ఇంట్లో ఎల్లా చేశారు"

"పార్వతి వేరు"

"అంటే నేను వేరా "

"తాను దానిమ్మ వలుస్తుంటే మరకలు పడితే వెంటనే వెళ్ళి కొత్త చొక్కా కొని తీసుకు వచ్చింది "

"నేనూ కొని పెడతాను"

"నా కక్కరలేదు ఇప్పటికే ఇరవై  చొక్కలున్నాయి. బట్టలు ఉతుక్కునే సరికి నాపని అవుతోంది"

"వాషింగ్ మెషీన్ లో వెయ్యటం కూడా ఉతుక్కోవటమేనా. అయినా ఎవరి బట్టలు వారు ఉతుక్కుంటే తప్పేమిటి "

"నీ లంగాలు కూడా ఉతకాలసొస్తోంది. నా బుట్టలో ఎందుకేస్తున్నావు"

సమస్య ఇంకో చోటికి వెళ్తోందని గ్రహించింది భార్గవి

"పోనీ లాగూ కొనిపెడతాను"

"చొక్కాకి మరకలయితే లాగూ కొని పెడతానంటా వేమిటి"

ఎలాగయినా ఈయనతో దానిమ్మలు వొలిపించాలి.

"పోనీ మీ కిష్టమయిన బ్రస్సెల్స్ స్ప్రౌట్స్ కూర చేసి పెడతాను"

"మొన్న నాకిష్టమైనదని తెలిసికూడా దాన్ని చెడగొట్టావు. పెళ్లి చేసుకునే ముందర నీ వంట ప్రతాపం తెలిస్తే బాగుండేది "

"నా వంట ప్రతాపం పెళ్ళిలో చూపాను. లొట్టలేస్తూ తిన్నారు"

"పెళ్ళి వంటలు బాగానే ఉన్నాయి నువ్వు చెయ్యలేదుగా"

"నేను చేసినది గుట్టు చప్పుడుగా తిన్నారు"

"నాకెప్పుడు పెట్టావు"

"పెళ్ళిలో  "స్తా  ళీ పాకం" లో పొయ్యి మీద వంట చెయ్యలా"

"ఆ పొగలో ఏమి పెట్టావో ఏమిటో "

"నన్ను చూస్తూ లొట్టలేస్తూ తిన్నారు. మీ చెయ్యి కూడా తగిల్చారు బాగుందని "

"కానీ ఇప్పుడు నాకు భోజనం సరీగ్గా పెట్టటల్లేదు"

"సరే ఇవ్వాళ నుండీ మీ కిష్ట మైనవి చక్కగా చేసి పెడతాను"

"తిని నేను లావెక్కాలని నీ కోరికా"

తలకేస్తే కాలికి కాలికేస్తే తలకీ ముడిపడుతోందని గమనించింది. పని అయ్యేటట్లు కనపడలా.

"ముసుగులో గుద్దులాట ఎందుకు పోనీ ఏమి కావాలో చెప్పండి"

ఆ తరువాత జరిగిన సంభాషణ వ్రాయటం ఇష్టంలేదు. కానీ జరిగింది చెప్తాను.

వెంటనే భార్యా విధేయుడై చొక్కా మీద మరకలు పడకుండా  పాతచీర కప్పుకుని దానిమ్మకాయలు వలిచి గింజలు తీయటం జరిగింది. ఆ రాత్రి బెడ్ రూమ్ కిటికీ లోనుంచి  తొంగి చూస్తూ వెళ్తున్న పౌర్ణమి చంద్రుడు సిగ్గుపడుతూ మబ్బుల్లో దాక్కున్నాడు.

130 ఓ బుల్లి కథ 118 ---- నిమ్మకాయ నీళ్ళు

మొన్నీ మధ్య "డెన్నీస్" రెస్టారంట్ కి వెళ్ళి కాఫీ తాగటం ఇష్టం లేక "నీళ్ళు " డ్రింక్ గ ఇమ్మన్నాము. సర్వర్ నుండి తర్వాత ప్రశ్నలు "టాప్ వాటర్ "  "లెమన్ వాటర్" "ఐస్" "వితౌట్ ఐస్".

అప్పటి దాకా రెస్టారెంటుల్లో  "లెమన్ వాటర్" సర్వ్ చేస్తారని తెలియదు. సరే  "లెమన్ వాటర్" తెప్పించామనుకోండి, ఒక జగ్ నీళ్ళ లో ఒక స్లైస్ యెల్లో లెమన్ వేశారు. మొన్నీ మధ్య వల్లీ వాళ్ళ ఇంట్లో కూడా  "లెమన్ వాటర్" ఇచ్చారు. (పై బొమ్మని Lemon అంటారు. కింద బొమ్మ Lime.) నిన్న "శ్రవణ్ " గారు  "లెమన్ వాటర్" తో తేనె కలిపి తినటం మంచిదేనా? అని email లో అడిగారు.  దాని ఫలితమే ఈ పోస్ట్.

జీర్ణ ప్రక్రియలో మనం తిన్న ఆహారం షుగర్ (glucose ) గ  మార్చబడి మన రక్త కణాల్లో mitochandria అనే చోట oxygen తో దగ్దమవటం మూలంగా శక్తి (ATP రూపంలో ) విడుదలవుతుంది. ఎప్పుడైనా రసాయనిక మార్పులు జరుగుతుంటే వ్యర్ధ పదార్ధాలు (byproducts ) బయటకి వస్తాయి. వాటిల్లో freeradicals ఒకటి. అవి వెళ్ళి వేటిమీదన్నా కూర్చుంటే  ఆ పదార్ధాల పని తీరు మారి పోతుంది. శరీరంలో జబ్బులు రావటానికి ఈ freeradicals కారణం కూడా ఒకటి. ఈ హడావిడిలో కొన్ని ఆక్సిజన్ atoms  ఉదృత రూపం దాలుస్తాయి. ఉదృత రూపం దాల్చినవి, ఇంకొకళ్ళు సక్రమంగా చేస్తున్న పనిని  చెడగొట్టట మేగా.

At the end of this electron transport chain, the final electron acceptor is oxygen, and this ultimately forms water (H20). At the same time, the electron transport chain produces ATP. (This is why the the process is called oxidative phosphorylation.)

ఇప్పుడు నిమ్మకాయ నీళ్ళకి వద్దాము. నిమ్మకాయ రసంలో antioxidents ఉన్నాయి. శరీరం లో ఆక్సిజన్ atoms ఉదృతం తగ్గించాలంటే antioxidents కావాలి. ఇవి నిమ్మకాయ రసంలో సమృద్ధిగా ఉన్నాయి.

ఒక గ్లాస్ నీళ్లలో ఒక అర నిమ్మకాయ రసం కలపండి. మీ ఇష్టాలని బట్టి తక్కువ ఎక్కువలు చూసుకోండి. మీకు తాగటం కొంచెం కష్టంగా ఉంటె తేనె కలుపుకోండి. తేనె మంచిది. కానీ మార్కెట్ లో కార్న్ సిరప్ కలిపిన తేనె ఎక్కువగా అమ్ముతున్నారు. కల్తీ తేనె (high fructose corn syrup ఉన్న తేనె ) కాకుండా చూసుకోండి. ఇందాక చెప్పినట్లు మీ ఇష్టాలను బట్టి పాళ్ళు నిర్ణ ఇంచు కోండి.

ఇదంతా కష్టంగా ఉంటే మన పెద్దవాళ్ళు చెప్పినట్లు రోజూ నిమ్మకాయ ఊరగాయ వేసుకుని ఒక అన్నం ముద్ద తినండి. నేను అందుకనే నిమ్మకాయ ఊరగాయ పెట్టి అందరికీ ఇస్తూ ఉంటాను. నా ఇదోరకం దేశసేవ.

Health benefits of drinking lime juice and warm lime water

Every time you drink a glass of lime juice, you not only quench your thirst, you also give your body a lot of health benefits. In spite of the wealth of information about the health benefits of lime, I’m still faced with questions like, “Is lime juice good for you?” Well, take a look at just some of its many benefits and the answer will be clear:
0. Skin care
1. Digestive aid
2. Constipation
3. Supporting healthy blood sugar levels
4. Heart health
5. Respiration
6. Joint care
7. Treatment of scurvy
8. Temperature regulation
9. Weight loss

మాతృకలు:

1. Mitochondria

2. 10-health-benefits-of-drinking-lime-juice