145 ఓ బుల్లి కథ ---- మన మెదడు (Brain ) ఎల్లా పనిచేస్తుంది ? - Part-9 - పంచేంద్రియాలు Our Senses

మనకున్న పంచేంద్రియాలు senses  ) పేరుకు తగ్గట్టు అయిదు, కళ్ళు, ముక్కు, చెవి, రుచి (నాలిక), మన దేహమంతా ఆక్రమించుకున్న స్పర్శ (తోలుskin ). అవే మన జ్ఞానేంద్రియాలు కూడా ఎందుకంటే మనకు జ్ఞానం వచ్చేది  వీటి ద్వారానే.

మనము పుట్టినప్పుడు మనకున్న జ్ఞానం శూన్యం. మనకి తెలిసినదల్లా ఏడవటం. అప్పటినుండీ  పంచేంద్రియాల నుండి వచ్ఛే సంకేతాలను మన మనస్సులో గుప్త పరుచుకుంటూ వాటిద్వారా బయటి పరిమాణాలకి స్పందిస్తూ జీవిస్తున్నాము.

అందుకనే సంవత్సరాల పాటు మనం జీవించిన జీవన విధానము, మనం పెరిగిన వాతావరణము, మన జీవితానికి పునాది అవుతుంది. మనం అందరం పెరిగిన వాతావరణాలు వైవిధ్యం కాబట్టి మన ఆలోచనలు వైవిధ్యంగా ఉండటంలో ఆశ్చర్యము లేదు. ఉదా : మనం చిన్నతనంలో దైవత్వం అంటూ పండగలు చేసుకుంటూ గుళ్ళకి గోపురాలకు తిరిగామనుకోండీ, అవి జీవితాంతం మన జీవితంలో భాగమవటానికి ఆస్కారం ఉంటుంది. అదే చైనా నుండి వచ్చిన వారిని దైవం గురించి అడగండి, వాళ్ళకి అదంటే ఏమిటో తెలియదు, ఆ దృక్పధంతో వాళ్ళు పెరగలేదు.

ఒకసారి మన మెదడులో మనము పెరిగిన వాతావరణ సమాచారము గుప్త పడిన తరువాత వాటిని తీసి వెయ్యటం చాలా కష్టం. పేరుకుపోయిన భావజాలాన్ని మార్చటం చాలా కష్టం. ప్రపంచం లోని సైఖియాట్రిస్టులందరూ ప్రయత్నించేది అదే.  అమెరికాలో ఉన్నా ఆవకాయ తినాలనిపిస్తుంది. ఎన్ని సార్లు ఇంటిని రీమోడల్ చేసినా పునాదిని మార్చలేము.

ఈ జ్ఞానేంద్రియాలు ఏవిధంగా పనిచేస్తా యనే వాటిమీద చాలా మంది పరిశోధనలు చేశారు.  నోబెల్ ప్రైజులు కూడా వచ్చాయి. అందులో Georg Von Bekesy ఒకరు.ఆయనకి  మన చెవి ఎల్లా పనిచేస్తుందో కనుగొన్నందుకు 1961 లో నోబెల్ వచ్చింది. నా జీవితంలో నోబెల్ ప్రైజ్ కి దగ్గరైంది, University of Hawaii లో ఆయన Research Lab లో పనిచేయటం వరకే. This is the nearest I got to the nobel prize.

మన పంచేంద్రియాలలో ఒక్కొక్క ఇంద్రియమూ ఒక్కొక్క పరిస్థితికి స్పందిస్తుంది. ఆ స్పందనలు విద్యుత్ సాంకేతికాలుగా మారి మెదడుకు పంపబడతాయి. మెదడులో కొన్ని సంకేతాలు నిలువ ఉంటాయి కొన్ని అదృశ్యమవుతాయి. ఇదికూడా మన చేతుల్లో లేదు. కాకపోతే ఒకటి మాత్రం అందరికీ స్వానుభవం. మనం చిన్నప్పుడు బట్టీపట్టిన ఎక్కాలు, పద్యాలూ (ఉప్పు కప్పురంబు నొక్క పోలికనుండు ) ఇప్పటికీ గుర్తు ఉన్నాయి. కారణం బహుశా ఎక్కువసార్లు వల్లెవేయటం మూలంగా మన మెదడు వాటిని ముఖ్యమైనవని గుర్తించి దాచిపెట్టిందేమో.

ఇవిగో మన పంచేంద్రియాలు అవి పని చేసే విధానము:

1. కన్ను: కంటి లో పడిన కాంతి కిరణాలు విద్యుత్ ప్రకంపనలు కలిగించి మెదడుకి అందిస్తాయి. వస్తువుల మీద పడిన కాంతి కంటికి తగలటం మూలంగా ఆ వస్తువుల ఆకారాలు మనము చూడకలుగు తున్నాము.

2. చెవి: శబ్దము చేసినప్పుడు, గాలి అలలు ఏర్పడి (నీటి కెరటాలు లాగా), అవి చెవిని తాకి విద్యుత్ సాంకేతికాలు గా మారి మెదడును చేరుతాయి.
మనకి ఏవైపు నుండి శబ్దం వస్తోందో తెలుసుకునేది రెండు చెవుల నుండీ వచ్చే సంకేతాల తేడా వలన. మనం బజార్లో చూస్తూ ఉంటాము, earplugs పెట్టుకుని నడిచే వాళ్ళని. వాళ్ళు ఎప్పుడో అప్పుడు చిక్కుల్లో పడతారు. ఎందుకంటే నడిచేటప్పుడు బయట శబ్దం ఏవైపు నుండి వస్తోందో వారికి తెలుసుకోవటం కష్టమవుతుంది.

3. ముక్కు: వాసన నుండి వచ్చే సూక్ష్మ కణములు (particles ) గాలిలో ప్రయాణించి ముక్కులో వున్న mucas లో రంగరించ బడి (dissolve ) నరాలకు తాకి విద్యుత్ సాంకేతాలుగా మారి మెదడును చేరుతాయి. అందుకనే వాసన లేని కార్బన్ మోనాక్సయిడ్ ని మనం గుర్తించలేము (mucas లో dissolve కి ఏమీ లేవు). అందుకనే గుర్తించటానికి వాసనలేని వంట గ్యాస్ కి వాసన కలుపుతారు.

4. రుచి: నాలిక మీద ఉన్న రుచి మొగ్గలు(taste buds ), తిన్న ఆహారంలోని రుచిని గ్రహించటం మూలంగా మెదడుకి విద్యుత్ సంకేతాలు వెళ్తాయి. మామూలుగా మనము గుర్తించే రుచులు నాలుగు. తీపి(sweet ), వగరు(sour ), ఉప్పు(salty ), చేదు(bitter ). వాటితో కొత్తగా ఉమామి(umami ) అనే రుచిని అయిదవ రుచిగా కలిపారు.

5. స్పర్శ : తాకిన స్పర్శకు చర్మము క్రింద ఉన్న నరములు స్పందించి విద్యుత్ సంకేతాలు మెదడుకి పంపుతాయి.

ఈ జ్ఞానేంద్రియాలు ఒక్కోక్కటిగాను , రెండుమూడు కలిసికట్టుగానూ పని చేస్తాయి. ఉదా: మనం ఇంట్లోకి వ్రవేశిస్తున్నాము, వంటగది నుండి మంచి వాసన వస్తోంది(ముక్కు). తినాలని కోరిక పుడుతుంది. వంటింట్లోకి వెళ్ళి చూస్తే (కన్ను), మనకు ఆ వంటకం తిన బుద్ది పుట్టా వచ్చు
లేక ఏహ్యం కూడా రావచ్చు. తినబుద్ది పుట్టి తిన్నామనుకోండి ఆనందంతో ఆస్వాదించ వచ్చు లేక ఉప్పు ఎక్కువయ్యి మింగలేక బాధపడ వచ్చు(రుచి).

మన కళ్ళు, చెవులు, చర్మము మన కదలికల గురించి సంకేతాలు ఎల్ల వేళలా మెదడుకి పంపిస్తూ ఉంటాయి. ఆ సంకేతాల కలయికతో మన మెదడు మన కండరములను ప్రేరేపించి, మనము క్రిందపడకుండా (balanced ) నడిచేటట్లు చూస్తుంది. వీటి సంకేతాల సమన్వయం (coordination )లేక పోతే బాలన్స్ తప్పిపోయి తూలవచ్చు.
నిద్రపోతూ మంచం మీద నుండి లేచినప్పుడు, షవర్లో నుంచిని స్నానం చేసేటప్పుడు (మొఖానికి సబ్బు రాసుకొని  కళ్ళు మూసి కదిలేటప్పుడు ) కొంచెం జాగర్తగా ఉండండి బాలన్స్ పోయి పడటానికి ఆస్కారం ఉంది.

మనము ప్రకృతిలో ఒక భాగం కనుక అందరం ఒకే విధంగా ఉండటం జరగదు (mutation ఒక కారణం అవుతుంది). మన  పంచేంద్రియాల ప్రతిస్పందనలలో కూడా ఎక్కువ తక్కువలు ఉండవచ్చు. కొందరిలో నాలిక మీద tastebeds ఎక్కువగా ఉండి ఉండవచ్చు. కొందరిలో తక్కువ ఉండవచ్చు. "మా ఆయన ఏమి పెట్టినా గుట్టు చప్పుడుగా తింటాడు", "మా ఆయన ప్రతి వంటనీ వంక పెడాతాడు" అనే మాటలకి అర్ధాలు ఇవే.

మనకి కనపడని వాటిని గుర్తించటానిని (instinct ), sixthsense అంటారు. ఉదా : మన వెనకాల ఎవరున్నారో గుర్తించటం, కళ్ళు మూసుకుని నడవటం వగైరా.

మనకి వయస్సు పెరుగుతున్న కొద్దీ మన ఇంద్రియాలలో పస తగ్గిపోతూ ఉంటుంది. దీనికి కారణం ఆయా ఇంద్రియాలకు కావలసిన ఇంధనాలు (vitamins etc ) సరీగ్గా అందక పోవటం అవ్వచ్చు. దానికి కారణం మన జీర్ణ శక్తి తగ్గి, పోషక పదార్ధాలు రక్తంలోకి రావటం తగ్గటమేమో.

మాతృకలు :
1. Understanding the Senses (2010), Carol Ballard, Rosen Publishing Group Inc.
2. How does the Balance System Works