57 ఓ బుల్లి కథ 45 ---- మనకు ఎందుకు మతిమరుపు వస్తుంది ?

ముందు మాట: మనము మామూలుగా కొన్ని సంగతులు మరిచి పోతూ ఉంటాము. తాళం చెవులు కోసం వెతకటం,  టీవీ రిమోట్ల  కోసం వెతకటం, బర్తు డేలు మర్చెపోవటం మొదలయినవన్నీ మామూలే కానీ భార్యా, భర్త,  పిల్లల పేర్లు మర్చెపోవటం,  తన పేరే తాను మర్చెపోవటం జరిగితే  కొంచెం గాభరా పడవలసిన అవసరం ఉంది. వృద్ధాప్యంలో ఇవి మామూలే అని అంటూ ఉంటారు కానీ అది నిజమా? Brain Longevity అని ఒక డాక్టరు గారు వ్రాసిన పుస్తకం నుండి సంక్షిప్తంగా కొన్ని నిజాలు వాటిని ఎదుర్కోటానికి కొన్ని పద్ధతులూ చూద్దాము. Since 1993, he has been the President and Medical Director of the Alzheimer’s Research and Prevention Foundation in Tucson, Arizona, USA. 

క్లుప్తంగా బ్రెయిన్ మీద: మన శరీరం లో ఉన్న కణాలు, ఎర్ర కణాలు, తెల్ల కణాలు మొదలయినవి, లాగ మన బ్రెయిన్ లో కణాలు ఉంటాయి. వీటిని న్యురాన్స్ అంటారు. మనం పుట్టేటప్పుడే  మనకు కావాల్సిన న్యురాన్స్ అన్నీ

తయారు చేయబడి మనకి పనిచేసి పెట్టడానికి రెడీ గా ఉంటాయి. వీటి ముఖ్యమైన పనల్లా మన పంచేంద్రియాలనుండి వస్తున్న సమాచారాన్ని క్రోడీకరించి దాచి పెట్టటం, కావాల్సి వచ్చినప్పుడు తిరిగి ఇవ్వటం. ఈ పనిచెయ్యటానికి neurotransmitters ద్వారా వాటితో అవి కూడ బలుక్కుని మాట్లాడుకుంటూ ఉంటాయి.  శరీరం లో అన్ని కణాలు లాగానే ఇవి కూడా రక్త ప్రవాహం లోని గ్లూకోస్ తీసుకుని, దహనం చేసి, శక్తి (ATP) సంపాదించి బ్రతుకుతాయి. కాకపోతే వీటికీ మిగతా కణాలకి తేడా ఏమిటంటే మనకు 30 ఏళ్ళు వచ్చిన దగ్గరనుండీ ఇవి చనిపోతూ ఉంటాయి. వచ్చిన గొడవ ఏమిటంటే ఇవి చనిపోతే మళ్ళా సామాన్యంగా అన్నీ రిప్లేస్ చెయ్యబడవు.  అందుకని బతికున్న కణాలే వాటిల్లో అవి మాట్లాడుకుని కొత్త స్నేహితులని కలుపుకుని చనిపోయిన వాటి పనులు చేస్తాయి. దీనినే Brain Plasticity అంటారు. అవయవాలు స్వాధీనము తప్పినవారు ఫిజికల్ థీరపీ ద్వారా అవయవాలు స్వాధీనం లోకి తెచ్చుకుంటారు దీనిమూలాన అన్నమాట.

జ్ఞాపక శక్తి (మెమరీ): పుట్టంగానే బేబీ కి దాదాపు 100 బిల్లియన్ న్యురాన్సు ఉంటాయి. పుట్టిన రోజునుంచీ బ్రతకటానికి తనకి కావలసిన స్కిల్ల్స్ నేర్చుకోవటం మొదలుపెడుతుంది. మెదడు లోని న్యురాన్సు చిన్న చిన్న గ్రూపులుగా మారి కొత్తగా తెలుసుకున్న సంగతులని గుర్తుపెట్టుకుంటాయి. రోజూ వాడే మోటార్ స్కిల్స్ ని (తినటం, నడవటం, సైకిల్ తొక్కటం వగైరా) ఒక చోట జాగర్తగా దాచి పెడుతుంది. అందుకనే మనము వాటిని మర్చిపోము. అల్లాగే చిన్నప్పుడు బట్టీ పట్టిన ఎక్కాలు. రోజూ బట్టీయము చేశాము కాబట్టి మనస్సుకి అవి చాలా ముఖ్యమయినవి అని గుర్తించి జాగ్రత్తగా దాచి పెడుతుంది. పదమూడు ఏళ్ళ దాకా కొత్తసంగతులు త్వరగా గ్రాస్ప్ చేస్తుంది. ఇంకొక గుణమేమిటంటే మనకి బాధకలిగించేవి మనస్తాపము కలిగించేవి జీవితాంతం గట్టిగా గుర్తు పెట్టుకుంటుంది. బహుశ అటువంటివి మనము మళ్ళా చెయ్యకుండా నేమో. మనము వేటిని గుర్తుపెట్టుకోవాలో వేటిని మర్చెపోవాలో మనస్సుకి చెప్పి చేయించలేము. బహుశ హిందూ మతం లో చెప్పే ఆత్మ అంటే ఇదే నేమో.

సామాన్యంగా ఇది మూడు పౌన్ల బరువు ఉంటుంది. ఎప్పుడూ ఇది కష్టపడి పనిచేస్తూ ఉంటుంది కాబట్టి,  మెదడు శరీరంలో 2% భాగమయినప్పటికీ 20% ఎనర్జీ ని తాగేస్తుంది.

మనమెందుకు మర్చెపోతాము: మెమరీ పనిచేయటంలో కొన్ని పద్దతులు ఉన్నాయి. మనకి పనికొస్తుందన్న సమాచారమే  అది దాచిపెట్టుకుంటుంది. ఒకవేళ పనికొస్తుందని దాచినా మనము చాలాకాలం వాడకపోతే దానిని మాయం చేస్తుంది. మనము వాడుకోకుండా ఉన్నన్యురాన్సు ప్రూనింగ్ లో చంపబడతాయి. దాదాపు 20 ఏళ్ళ వయసు నుండీ రోజుకి షుమారు 25,000 న్యురాన్సు చచ్చిపోతూ ఉంటాయి. పర్మేనెంటు గ దాచిపెట్టాల్సిన విశేషం  లేదనుకుంటే వాడుకుని వదిలేస్తుంది. 

ఉదా: మనం డ్రైవ్ చేస్తూ ఉంటాము. ట్రాఫ్ఫిక్ లైట్లు దాటుతూ ఉంటాము. ఇంటికొచ్చిన తరువాత మనము వచ్చేటప్పుడు ఎక్కడ ఏ లైటు గ్రీన్, రెడ్, ఎల్లో గ ఉందొ చెప్పమంటే చెప్పలేము. మనసుకు అది గుర్తుంచు కోవటానికి అవసరం లేదని తీసి పారేసింది.

మనం ఏ విధంగా మర్చెపోతాం: మొదటిది వయస్సు పెరిగిన కొద్దీ మామూలుగా న్యురాన్సు చని పోవటం మూలాన వచ్చేది. ఇది 25 ఏళ్ళ(late 20s)  వయసు నుండీ మొదలెడుతుంది. దీని ప్రభావం మొదట ప్రోమినేంట్ గ కనపడదు కానీ 60 ఏళ్ళ తరువాత బాగా కనపడ వచ్చు. మీరు ఏవయినా గట్టిగా గుర్తు పెట్టుకోవాలంటే నాలుగు విధాల గుర్తు పెట్టుకునేట్లు ట్రై చెయ్యండి. ఒక వేపు నుండి మరచిపోయినా ఇంకొక వైపు నుండి ట్రై చెయ్యచ్చు.  ఎవరి ఇంటికైనా వెళ్ళటానికి రెండు దోవలుంటే, ఒక దోవ బ్లాక్ అయితే ఇంకొక దోవలో వెళ్ళచ్చు అలాగ అన్నమాట. ఉదా:  మీకు బాగా గుర్తున్న బర్త్ డే ల తోటి మీరు గుర్తు పెట్టు కోవాల్సిన బర్త్ డే లను ముడి పెట్టండి.

రెండవది మనస్సుకి సరిఅయిన పోషక పదార్ధాలు అందక పోతేను. ఆహారం సరీగ్గా అందకపోతే అన్ని కణాలు లాగానే న్యురాన్సు చనిపోతాయి. మీరు తినే ఆహారంలో ఇవి ఉండేటట్లు చూసుకోండి: Anti oxidant battery of  Vitamins A, C, E, Co Q 10; B-Complex vitamins; Choline rich lecithin; and a trace mineral combination that includes magnesium. Herbs Ginkgo biloba, ginseng also help. There is a saying "What is good for the heart is good for the brain too".

మూడవది  Stressful  జీవితం అయితేను. మీరు చాలా కోపంగా ఉన్నారనుకోండి ఏమి మాట్లాడాలో మర్చి పోతారు. అంతా బాగా చదువుకుని ఎల్లా అవుతుందిరా భగవంతుడా అనుకుంటూ పరీక్ష వ్రాయటానికి వెళ్తారు, అక్కడకి వెళ్లేసరికి చదివినదంతా ఒక్కటీ గుర్తుండదు. ఇటువంటివి అన్నీ మనం రోజూ చూస్తూనే ఉంటాము. వీటికి కారణం Stress. 

Cortisol అనే హార్మోను మన శరీరంలో adrenal glands లో తయారు అవుతుంది.  Stress ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు ఎక్కువగా తయారవుతుంది. ఎక్కువైతే ఇది చేసే చెడ్డపని ఏమిటంటే glucose ని న్యురాన్సికి అందకుండా చేస్తుంది. అంటే వాటికి కావాల్సిన ఆహారాన్ని ఇవ్వక అవి చావటానికి కారణం అవుతుంది. ఈ Cortisol న్యురాన్సు మాట్లాడుకోవటానికి ఉపయోగపడే neurotransmitters పని చేసే విధానాన్ని కూడా మారుస్తుంది. అంటే న్యురానుల గొంతు పిసికినట్లే. అవి త్వరగా చనిపోతాయి. చివరికి ఇది  Alzheimer's disease కి దారి తీస్తుంది.

 అమెరికాలో ప్రతీ 70 సెకండులకు కొత్తగా ఒకళ్ళకి Alzheimer's ఉందని కనుక్కుంటున్నారు. దీనికి మందు లేదు కానీ ముందరగా గుర్తిస్తే త్వరగా రాకుండా చూడవచ్చు. Alzheimer's is a mental condition characterized by extensive death of brain cells. ఇదంతా ఒక్క రోజులో జరగదు కాకపోతే అయిదు ఆరు ఏళ్ళు పట్టచ్చు. కానీ లక్షణాలు ముందర తెలుస్తూ ఉంటాయి. చాలా నైపుణ్యమున్న డాక్టర్లు కానీ చెప్పలేరు. మీరు చెయ్యాల్సింది జీవితం లో Stress తగ్గించు కోవటం. Yoga, Meditation చేసి కూడా stress తగ్గించు కోవచ్చు. 

మంచి మనస్సుకు కావలసినవి ముఖ్యంగా మంచి ఆహారం, Stress  తక్కువ జీవితం. ఈ క్రింద ఇంకో పుస్తకమునుండి గ్రహించినవి ఇస్తున్నాను. ఇంకో పోస్ట్ వచ్చేలోపల ఇవి పనికొస్తాయని అనుకుంటాను:

Brain friendly diet --- what to eat:
Fresh fruits, Fresh Vegetables and spices. Berries, spinach and dark green leafy vegetables, coffee, avocados, eggs, nuts, seeds and red wine.
Spices: turmeric, cinnamon, ginger.
Herbs: sage and rosemary.
Nuts and seeds: Flax seeds, sunflower seeds, sesame seeds, pumpkin seeds.

Brain-Friendly Diet: What not to eat:
Trans-fats, Concentrated sweets: large quantities of sugar, corn syrup and high-fructose corn syrup. Flavour enhancers and artificial sweeteners. Pesticides, Hormones and antibiotics.

మీకు న్యురాన్సు గురుంచి ఇంకా తెలుసు కోవాలంటే గూగులమ్మని అడగండి లేక పోతే నేను కొన్ని మంచి పుస్తకాలు చదివి సమ్మరీ వ్రాసాను చూడండి.

Brain బుక్స్

ఈ క్రింద పుస్తకం వ్రాసిన డాక్టర్ గారు మెంటల్ ప్రొబ్లెంస్ రాకుండా ఉండటానికి ఒక థీరపీ డేవలప్ చేశారు. దానిలో భాగాలుగా Meditation, Yoga కూడా ఉన్నాయి.

Brain Longevity (1997)

Dharma Singh Khalsa, MD
with Cameron Stauth
Warner Books Inc. 1271 Avenue of the Americas, New York, NY 10020, USA